Badanie moczu jest bardzo ważnym wstępnym testem przesiewowym (tj. testem, dzięki któremu bardzo szybko, choć niezbyt dokładnie, można wyłowić osoby wymagające bardziej szczegółowych badań). Kilka substancji wskazujących na różne choroby można wykryć w bardzo prosty sposób - zanurzając w próbce moczu specjalnie przygotowane bibułki przyklejone do plastikowego paska (testy paskowe).

Najważniejsze substancje, które można wykryć za pomocą testów paskowych, to cukier (glukoza) - nasuwający podejrzenie cukrzycy, nadmiar białka - występujący w zaburzeniach pracy nerek lub zakażeniach i inne substancje, które świadczą o chorobach wątroby.

Próbka moczu zostanie prawdopodobnie pobrana do badania podczas konsultacji szpitalnej. Jej część można także przesłać do laboratorium, gdzie zostaną wykonane badania w kierunku zakażenia, a pod mikroskopem sprawdzi się osad pod względem obecności komórek i wałeczków. Niektóre badania moczu wymagają zebrania całego moczu z 24 godzin, dzięki czemu ilość białka lub innych substancji można ocenić łatwiej i dokładniej.